जीवनसत्व ई काय आहे?
जीवनसत्व ई एक वसा घुलनशील जीवनसत्व आणि शक्तिशाली एंटीऑक्सिडेंट आहे, जे तुमच्या त्वचेला क्षतीपासून सुरक्षा देते. ते अनेक खाद्यपदार्थांमध्ये नैसर्गिकरीत्या आढळते आणि आवश्यकता असेपर्यंत शरिराद्वारे साठवले जाते. जीवनसत्व ईमध्ये आठ विभिन्न यौगिके असतात, ज्यापैकी सर्वांत सक्रिय स्वरूप अल्फा-टोकोफेरॉल असते. तुमच्या त्वचेच्या सामान्य लवचिकता सांभाळते, ज्यामुळे झीज आणि वेळेपूर्वी वयवाढ किंवा पुरळ टाळण्यात मदत करते, जे फ्री रॅडिकल्समुळे होते. त्वचा व केसांसाठी जीवनसत्व ईचे फायदे अनेक असतात, ज्यांची चर्चा पुढील भागांमध्ये केली आहे, पण पहिले, आपण चर्चा करू या की त्वचेची झीज कशामुळे होते.
फ्री रॅडिकल्स काय आहेत?
फ्री रॅडिकल म्हणजे जोडी नसलेल्या किंवा एकल कोशिका असतात, जोडी निर्माण करण्यास खूप सक्रिय असतात. त्यामध्ये तुमच्या त्वचेची क्षती करण्याची शक्यता असते, ज्याच्यासाठी त्याच्याबरोबर आक्रामक प्रतिक्रियेद्वारे होते. ही प्रतिक्रिया ऑक्सिडेटिव्ह तणावाची प्रक्रियेची सुरवात करते, जे तुमच्या कोशिकांना झालेल्या क्षतीसाठी जवाबदार आहे. फ्री रॅडिकल्स मुख्यत्त्वे तुमच्या त्वचेला क्षती पोचवत असले, तरी ते शरिराचे इतर तंतू आणि अंगप्रणालींना प्रभावित करतात उदा. केंद्रीय तंत्रिकातंत्र, कार्डिओव्हॅस्कुलर प्रणाली, प्रतिकारप्रणाली इ. या कोशिकांची अनियंत्रित गतिविधी खालील विकार होऊ शकते:
- केंद्रीय तंत्रिका विकार उदा. अल्झायमर्स रोग किंवा डिमेंशिआ.
- त्वचेचे विकार उदा. वेळेपूर्वी पुरळ, त्वचेच्या लवचिकतेची क्षती, त्वचेच्या संरचनेमध्ये बदल इ.
- केसगळती आणि वेळेपूर्वी केस पांढरे होण्यासारख्या केसाच्या समस्या.
- स्वयंप्रतिकार विकार उदा. रूमॅटॉयड आर्थरायटीस.
- काही प्रकारचे कर्करोग
- ह्रासात्मक विकार.
- रक्तनलिकेत थक्के जमल्याने होणार एथेरोस्क्लेरोसिस.
- दृष्टी कमी होणें, दृष्टी ओझरणें किंवा मोतीबिंदूसारखे नेत्रविकार
- मधुमेह.
शरिरात फ्री रॅडिकल्स कशामुळे होतात?
फ्री रॅडिकल्स नैसर्गिकरीत्या होतात; तरीही काही जीवनशैली घटक उदा. धूम्रपान, अत्यधिक मद्यपान किंवा खूप जास्त तळलेले/जंक फूड खाल्ल्याने आणि पर्यावरणातील प्रदूषक, रसायन, पेस्टिसाइड किंवा इतर घटकांच्या अनावरण यासारख्या पर्यावरणीय घटकांमुळे शरिरातील फ्री रॅडिकल्सचे उत्पादन वाढते, ज्यामुळे शरिरातील यंत्रणा बदलतात.
फ्री रॅडिकल्सशी झगडण्यात जीवनसत्व ई कसे मदत करतात?
वर नमूद केल्याप्रमाणें, जीवनसत्व ई यामध्ये खूप एंटीऑक्सिडेंट असतात; एंटीऑक्सिडेंट इतर अणूंच्या ऑक्सिडेशन टाळण्यात मदत करतात, आणि फ्री रॅडिकल्सची प्रतिक्रियेची गती कमी करण्याची क्षमता त्यांच्यात असते. हे फ्री रॅडिकल्समध्ये अतिरिक्त इलेक्ट्रॉन दिल्याने शक्य होते, ज्याने त्यांची गतिविधी आणि रासायनिक अस्थिरता कमी होते.