ओवा फायदे, वापर आणि सहप्रभाव - Ajwain (Carom Seeds) Benefits, Uses and Side Effects in Marathi

वैद्यकीयपूर्व अभ्यास सुचवतात की ओवा एक संभावित एंटीट्युसिव्ह (खोकल्यापासून आराम मिळवून देणारे) असते. पुढे सुचवले गेले की ओव्याचे एंटीट्युसिव्ह प्रभाव ओवा साराचे अधिक मात्रांमध्ये अधिक उठून दिसतो. तसेच, ओवा एक प्रभावी एंटीस्पाझ्मॉडिक असतो. म्हणून, घशाचे स्नायू सैल करण्याद्वारे खोकल्यात मदत होऊ शकते. पण, वैद्यकीय चाचणींच्या अभावे, खोकल्याचे उपाय म्हणून ओवा घेण्यापूर्वी तुमच्या डॉक्टरांशी बोललेले बरे.

हल्लीच्या काळात, सूक्ष्मजीवरोधी उपचाराविरुद्ध प्राथमिक चिंता म्हणजे अधिकाधिक प्रतिजैविक-प्रतिरोधी सूक्ष्म जीव आहेत. तुम्ही वैज्ञानिक संशोधनांचे अनुसरण करत असल्यास, तुम्ही खूप सामान्य झालेली एमआरएसए, व्हीआरएसए आणी एमडीआर ट्युबरक्युलॉसिस ही नांवे ऐकली असतील. औषधांच्या चालू पिढीसाठी बेहतर पर्यायांची वाढती व तात्काळ गरज असतेच. प्राथमिक म्हणजे सूक्ष्मजीव प्रतिरोधाची दर थांबवते किंवा हळुवार करते. संशोधकांप्रमाणें, नैसर्गिक पदार्थ उदा. वनस्पती आणि मसाले या सूक्ष्मजिवांबरोबर उत्क्रांत झाल्याने त्यांच्याविरुद्ध शक्तिशाली प्रतिरोध निर्माण होणें महत्त्वाचे आहे. अभ्यास सुचवतात की ओवा बियांमधील थायमॉल आणि कार्वाक्रॉल याचे एक शक्तिशाली प्रतिजैविक क्षमता असते. प्रयोगशाळा आधारित अभ्यास दर्शवतात की ओवा एंपिसिलिन आणि लौह व तांब्यासारख्या खनिजांमध्ये लक्षणीय जिवाणूरोधी कार्य दाखवतो.

मासिक कळा काही स्त्रियांसाठी त्रासदायक आणि  पुनरावर्ती परिस्थिती असते. तिचे वैशिष्ट्य म्हणजे मासिक चक्राच्या मासिक चरणापूर्वी किंवा दरम्यान पोटाच्या खालच्या भागातील वेदना. फायब्रॉयड्स आणि पीसीओएस यांसारख्या परिस्थिती समस्येचे मूळ कारण असले, तरी व्यायाम किंवा वैय्यक्तिक शरीररचनेच्या अभावामुळे मसल स्पॅस्म यांशी ते अधिक निगडीत आहे. वैद्यकीयपूर्व अभ्यास ओवा बियांना शक्तिशाली एंटीस्पास्मॉडिक लाभांशी अधिक जोडतात. म्हणजेच ओवा बिया घेतल्याने पोटाचा खालील भागातील मसल स्पॅझ्ममध्ये आराम मिळू शकतो आणि मासिक वेदना कमी होऊ शकते. या क्षेत्रात वैद्यकीय अभ्यास अजूनही चालू आहेत. म्हणून, मासिक धर्मादरम्यान ओवा बियांचे लाभ आणि मात्रा यांबद्दल तुमच्या डॉक्टरांशी तपासून घेणें योग्य राहील.

अभ्यास सुचवतात की ओवा एक शक्तिशाली हायपोलिपिडेमिक ( शरिरातील कॉलेस्टरॉल कमी करणारे) असतो. प्राणिसंबंधी अभ्यासामध्ये, हे पाहण्यात आले की ओवा  बिया आणि मेथनॉलिक सार घेतल्याने कमी घनत्त्वाचे कॉलेस्टरॉल आणि शरिरातील इतर ट्रायग्लेसराइड्सचे स्तर कमी करते. कृती व मात्रेच्या वास्तविक यंत्रणांचा अभ्यास वैद्यकीय परिस्थितींमध्ये केलेले नाही. म्हणून, ओवा घेतांना आवरते घेतलेले बरे.

ओवा आजपर्यंत गॅस्ट्रोइंटेस्टिनल तंत्रासाठी किड्यांविरुद्ध सर्वश्रेष्ठ आयुर्वेदिक उपायांपैकी एक राहिले आहे. आयुर्वेदिक वैद्य पोटातील किड्यांवरील उपचारासाठी ओवा सत (ओव्याचा सार) सुचवतात. हे ही सुचवले गेले आहे की ओवा सत हूकवॉर्म संक्रमणांमध्ये विशेषकरून प्रभावी आहे.

आयुर्वेदाच्या या दाव्याच्या पुष्टीसाठी अनेक अभ्यास करण्यात आलेले आहेत आणि जवळपास सर्व प्रयोगशाळा अभ्यास ओवा बियांच्या एंटीथेल्मिंटिक गुणधर्मांची पुष्टी करतात. प्रयोगशाळा आधारित अभ्यासांचा दावा आहे की ओवा रिंगवॉर्म संक्रमणांविरुद्ध खूप प्रभावी आहे.

पुढील अभ्यासामध्ये, हे पाहण्यात आले की ओवा बिया त्यांच्या शरिरांमधील काही आंतरकोशिकीय संकेतांना स्थान देऊन पोटातील किड्यांना मारण्यात मदत करतात. तसेच, अभ्यासांचा दावा आहे की ओवा बिया उत्कृष्ट कॉलिनर्जिक असतात, ते आतड्यांतील पेरिस्टॅल्टिक परिचलन वाढवतात, ज्याने अमाशयामधून किडे लवकर आणि सहजरित्या बाहेर निघतात.

प्राणिसंबंधी अभ्यास सुचवतात क्की ओवा बियांच्या अल्कोहलिक आणि एक्विअस सारामध्ये शक्तिशाली दाहशामक प्रभाव असतात. संशोधकांनुसार, ऑक्सिडेटिव्ह तणाव रुमॅटॉयड आर्थरायटीसमधील झिजेसाठी कारणीभूत प्रमुख घटकांपैकी एक आहे. हे घटक लक्षात ठेवता, ओवाच्या एंटीऑक्सिडेंट गुणधर्मांचे परीक्षण संधिवाताच्या प्राणिसंबंधी मॉडेल्सवर करण्यात आलेले आहे आणि असे आढळले की ओवाच्या प्रबंधनामध्ये संधिवाताची लक्षणे कमी करण्यातील काही उपयोगी प्रभाव आहेत. तरीही, माणसांवरील सहप्रभावांच्या शक्यतेबद्दल अजून बरेच काही सांगितले जाऊ शकत नाही.

 (अधिक पहा: आर्थरायटीस लक्षणे)

अनेक संशोधकांनी ओवा बियांच्या एंटीऑक्सिडेंट क्षमतेची चाचणी केलेली आहे. आणि सर्व प्रयोगशाळा अभ्यास सुचवतात की ओव्यामध्ये खूप एंटीऑक्सिडेंट क्षमता आहे. इंटरनेशल जर्नल ऑफ ग्रीन फार्मसीमध्ये प्रकाशित अभ्यासानुसार, ओवा बियांपासून बनवलेले एसेंशिअल ऑयल खूप उत्कृष्ट एंटीऑक्सिडेंट आहे. जर्नल ऑफ फार्माकॉग्नॉसी एंड फायटोकेमिस्ट्रीमध्ये प्रकाशित इतर अभ्यासाचे संकेत आहे की गारठलेल्या ओवा बियांमध्ये ताज्या ओवा बियांच्या तुळनेने खूप अधिक संभव एंटीऑक्सिडेंट गतिविधी असते. पुढे हे सुचवले गेले की या वनस्पतीच्या एंटीऑक्सिडेंट क्षमतेचे संबंध त्याच्या बियांमधील फॅनॉलिक्स घटकाशी थेट जोडले जाते.

प्रयोगशाळा आणि प्राणिजनित अभ्यास सुचवतात की ओवा एक नैसर्गिक ब्लड थिनर आहे. प्राणिसंबंधी किंवा इन व्हायवो अभ्यासांनुसार, ओव्याच्या कृतीची यंत्रणा सर्वांत सामान्य एंटीकॉएग्लुएंट औषध, वारफेरिनला खूप जुळती आहे. पण, मानवी थक्का जमवणार्र्या घटकांवर ओवाच्या प्रभावांना अजूनही पूर्णपणें समजून घेतले गेलेले नाही. म्हणून, ओवाच्या या विशिष्ट लाभाबद्दल अजून जाणून घेण्यासाठी तुमच्या डॉक्टरांशी बोलणें सर्वोत्तम आहे.

ओवा पाणी लहान मुलांमध्ये पोटातील गॅस आणि पडशाच्या लक्षणांपासून आराम मिळण्यासाठी एक प्रसिद्ध उपाय आहे. त्याला आयुर्वेदामध्ये एक ऊष्मादायक वनस्पती समजले जाते आणि प्राणिसंबंधी अभ्यासांमध्ये दिसून आले आहे की गॅस आणि पोटफुगीपासून आराम मिळण्यात ओव्याची कार्यक्षमता लक्षणीय आहे. पण शिशू आणि लहान मुले यांच्यासाठी योग्य मात्रा ठरवण्याकरिता कोणतीही वैद्यकीय चाचणी उपलब्ध नव्हे. म्हणून, तुमच्या लहानग्याच्या हितामध्ये हेच आहे की, तुमच्या मुलासाठी ओवा पाणीची योग्य मात्रेबद्दल आयुर्वेदिक वैद्याला विचारले जावे.

आजकाळच्या व्यस्त व तणावपूर्ण जीवनशैलीमध्ये, विशेष केस काळजीसाठी वेळ काढणें खूप कठिण आहे. कॉस्मेटिक आणि कंडिशनरमध्ये वापरले जाणारे रसायन चकाकदार दिसणारे केस देऊ शकतात, पण अधिकतम वेळा संक्रमण आणि डोक्याच्या कातडीच्या परिस्थितींसाठी ते महत्त्वाचे नाही. याच बरोबर, वाढते प्रदूषण आणि त्यामुळे सामान्य रोग व संक्रमण टाळणें जवळपास अशक्य बनते.

संशोधकांप्रमाणें, बुरशीजन्य केस आणि त्वचेचे संक्रमण खूप लवकर सामान्य बनत चालले आहेत, विशेषकरून उष्णकटिबंधाच्या ताप व आर्द्रतेमध्ये. त्याचबरोबर, औषधप्रतिरोधी सूक्ष्मजीव वाढल्याने, या सामान्य संक्रमणांचा सामना करणें खूप अवघड झाले आहे.

अभ्यास सुचवतात की ओवामध्ये एस्परगिलस आणि सामान्य त्वचा व केसातील बुरशी ट्रायकोफायटॉन रब्रमविरुद्ध शक्तिशाली बुरशीजन्य कार्य असतो. अशा एका अभ्यासामध्ये ओव्याला एक बुरशीरोधी औषधाबरोबर वापरले गेले आणि पाहिले गेले की या बुरशीच्या वाढीमध्ये कमालीची घट झाली होती.

हेच नाही, ओवा एक उत्कृष्ट एंटीऑक्सिडेंट असून, तुमचे केस अजून चकाकण्यास मदत करेल आणि अल्ट्रावायलेट विकिरणाद्वारे क्षतीला कमी धोका असेल.

आयुर्वेदिक वैद्यांप्रमाणें, ओवा पित्ताला वाढवतो, म्हणजेच शरिरासाठी ऊर्जा आणि ऊष्मा देणारे असते. अशाप्रकारे ते पडशाच्या लक्षणांमध्ये आराम देण्यात मदत करतो. तरीही, ओव्याच्या लाभांबद्दल अजून जाणून घेण्यासाठी डॉक्टरांशी बोललेले नेहमी बरे असते.

(अधिक वाचा: सामान्य पडशावरील उपचार)

ईराणमध्ये झालेल्या एक वैद्यकीय अभ्यासाप्रमाणें, ओवा एक कार्यक्षम ब्रॉंकोडायलेटरी आहे. या अभ्यासामध्ये, दमा रुग्णांच्या एका समूहाला आलटून पालटून दमाविरोधी औषध म्हणून ओव्याचे दोन भिन्न मात्रा दिल्या गेल्या. अजून एका समूहाला प्लॅसीबोवर ठेवण्यात आले. आवश्यक वेळेनंतर, हे नोंदवण्यात आले की ओव्याचे ब्रॉंकोडायलेटर कार्य व्यावसायिक औषधीप्रमाणेंच असते. म्हणून, ओव्याचे दम्याच्या लक्षणांविरुद्ध काही लाभ असल्याचे सुरक्षितपणें सांगितले जाऊ शकते. ओवा घेण्यापूर्वी तुमच्या डॉक्टरांशी तपासून घेणें नेहमीच चांगले असते.

दुधाच्या ग्रंथींमधून दुधाच्या धारेस वाव देण्यासाठी ओव्याचे संगोपक मातांद्वारे पारंपरिक वापर केले जाते. राष्ट्रीय दूध उत्पादन संस्थानाद्वारे केलेल्या प्राणिसंबंधी अभ्यासांचा सकेत आहे की ओवा पाणी एक प्रभावी गॅलॅक्टोगॅग असतो. पुढे सुचवले गेले की ओव्यामध्ये काही फायटोएस्ट्रोजेन (वनस्पती-आधारित एस्ट्रोजेन) असतात, जे शरिरामध्ये एस्ट्रोजेनची प्रत तयार करतात. संगोपक मातांनी कोणत्याही स्वरूपात तुमच्या डॉक्टरांशी बोलण्याचा सल्ला दिला जातो.

ओवा बियांना लोकौषधीमध्ये सर्वांत प्रचलित एबॉर्टिफॅशिएंट म्हणून गणले गेले आहे. भारतातील लोक आधारित अभ्यासामध्ये, जवळपास 155 स्त्रियांनी भ्रूणाचे स्खलन करण्याठी ओवा बिया वापरल्याचे मान्य केले आहे. तसेच, याची नोंद केली गेली आहे की या वनस्पतीमध्ये गर्भपातास चालना देण्यात 100% कार्यक्षमता नसली, तरी गरोदरपणादरम्यान जन्मजात दोषांचे कारण म्हणून ओव्याला पाहिले गेलेले आहे. प्राणिजनित मॉडल्स सुचवतात की भ्रूणासाठी ओवा बियांची विषाक्तता टेटॅरोजेनिक कार्यावर अवलंबून आहे.

आयुर्वेदिक वैद्यांनुसार, ओवा योग्यरीत्या अन्न पचण्यास साहाय्य करून गॅस आणि पोटफुगीसारख्या पचनात्मक विकारांपासून आराम मिळवून देतो. एकूण, ओव्याच्या या तिन्ही गुणधर्मांमुळे तुम्हाला वजन कमी होण्यास साहाय्य मिळतो. पण, त्याने भूकही लागते. हे या मसालाच्या कोणत्याही वजन कमी करण्याच्या प्रभावांच्या थेट विरुद्ध आहे. प्राणिजनित अभ्यास सुचवतात की ओवा घेतल्याने शरिराचे वजन कमी करण्यात काही फायदा होतो. पण, मानवी अभ्यासांच्या अभावी, कोणत्याही स्वरूपात ओवा घेण्यापूर्वी डॉक्टरांशी बोलणें सर्वोत्तम असेल.

ओव्याच्या पचनसंबंधी गुणधर्मांवर लक्ष केंद्रित करणारे विशेष अभ्यास झालेले नसले तरी, बद्धकोष्ठतेमधून आराम मिळण्यासाठी ते सर्वांत सोयीच्या उपायांपैकी एक आहे. काही प्रयोगशाळा आधारित अभ्यास सुचवतात की ओवा पचन प्रक्रिया सुधारतो आणि तसेच आपल्या गॅस्ट्रोएंटेस्टिनल ट्रॅक्टमार्फत अन्न जाण्याचा वेळ कमी करतो. हे दोन गुणधर्म ओव्याला बद्धकोष्ठतेसाठी एक खूप प्रिय उपाय बनवण्यासाठी जवाबदार असू शकतात. पण, ते नक्कीच बद्धकोष्ठतेत आराम मिळून देणारी म्हणून त्याच्या कार्यक्षमतेची पुष्टी करत नाही. बद्धकोष्ठतेसाठी ओव्याच्या संभाव्य उपयोगांबद्द्ल अजून जाणून घेण्यासाठी तुमच्या आयुर्वेदिक वैद्याशी बोललेले बरे.

प्राण्यांमधील अभ्यास ओव्याच्या अल्कोहलिक साराच्या अतिसाररोधी गतिविधीचा सल्ला देतात. पुढे सुचवले गेल की या अतिसाररोधी गुणधर्माचे कारण जैवशास्त्रीय यौगिके उदा. सॅपॉनिन, फ्लॅव्हॅनॉयड, स्टॅरॉल आणि टॅनिन यांच्या उपस्थितीमुळे होऊ शकते. तथापी, वैद्यकीय अभ्यासांच्या अभावामध्ये, ओव्याचे अतिसाररोधी शक्यतेची पुष्टी करणें अवघड आहे.

ओवा पोटदुखी आणि आकड्या यांसाठी सर्वांत सामान्यरीत्या वापरले जाणारे उपाय आहे. आयुर्वेदिक वैद्य पोटदुखीमध्ये आराम मिळण्यासाठी ओवा बिया आणि आल्याच्या मिश्रणाचा सल्ला देतात. हल्लीचे अभ्यास सुचवतात की ओवा कॅल्शिअम मार्गिका अडवणारे म्हणून कार्य करतो, ज्याने आकड्यांमध्ये लक्षणीय घट होते. तसेच, ओव्याच्या या गुणधर्मामुळे अतिसाराच्या लक्षणांमध्ये लाभ होत असल्याचा दावा केला जातो.

 (अधिक वाचा: पोटदुखी)

पारंपरिक आणि लोकौषधी ओव्याला एक गॅस आणि पोटफुगीविरुद्ध एक उत्कृष्ट उपाय म्हणून ओळखते. गॅसचे पारंपरिक पाकविधी 500 ग्रॅम ओवा बिया वजनाद्वारे 1:1:1 या अनुपातामध्ये रॉक सॉल्ट, ब्लॅक सॉल्ट आणि टेबल सॉल्ट याचे 60ग्रॅम मिश्रण बनवल्याने होते. हा मिश्रण 1 चहाचा चमचा गरम पाण्याबरोबर घेतले जाऊन गॅस, उलटी आणि मळमळ याच्या लक्षणांमध्ये आराम मिळतो. आयुर्वेदिक वैद्यांप्रमाणें, ओवा अधिक सहजरीत्या मळ निःसारले जाऊन आतड्यांमधील वायूही कमी करते.

दोन विभिन्न इन व्हिव्हो (प्राणिजन्य) अभ्यासांनुसार, ओवा गॅस्ट्रिक एसिड गळती वाढवतो आणि पोट व आतड्यांमार्फत जेवणाच्या वाहतूक वेळ कमी करतो. तसेच, अशी माहिती आहे की ओवा घेतल्याने बाइल गळती आणि पचनात्मक एंझायम गळती वाढते. वैद्यकीय अभ्यासांच्या अभावामुळे, माणसांसाठी ओव्याची तत्सम कार्यक्षमतेची पुष्टी होते. वैद्यकीय अभ्यासांच्या अभावी, माणसांसाठी ओव्याच्या तत्सम कार्यक्षमता पुष्टी करणें कठिण आहे.