शैत्य - Common Cold in Marathi

आम्हा सर्वांना कधी न कधी सर्दी झालेलीच असणा.गळत असलेले किंवा अवरोधित नाक, घशात खाज  आणि सतत अविरत शिंका येणे अशा सामान्य लक्षणे आम्हा सर्वांमध्ये दिसतात. तथापी, सामान्य सर्दीशी संबंधित काही महत्त्वाची तथ्ये अद्याप  सर्वांना माहीत नसतात. त्याची कारणे काय आहेत? ते कसे बरे केले जाऊ शकतात? आणि सर्वात महत्वाचे, सर्दी स्वत: ला कशी प्रतिबंध करू शकते? सामान्य सर्दीबद्दल सर्वकाही जाणून घेण्यासाठी पुढे वाचा.

हे काय आहे

सामान्य सर्दी विषाणूमुळे होणारे श्वसननलिकेच्या वरील भागातील संक्रमण आहे. 200 पेक्षा अधिक विषाणूंचे प्रकार, या परिस्थितीला जबाबदार असू शकतात, तरी अर्धी प्रकरणे "कमी आरएनए असलेल्या विषाणूंच्या पोटजातीपैंकी एका" मुळे होतात, असा अंदाज आहे कॉर्नोव्हायरस, रेस्पिरेटरी सिन्सीटियल व्हायरस, इन्फ्लुएंझा व्हायरस आणि पॅराइन्फ्लुएन्झा विषाणू इतर सामान्य विषाणू असतात.

सामान्य सर्दी कशी पसरते?

ही परिस्थिती संसर्गजन्य आहे आणि तुम्ही सहज वर नमूद विषाणूंपैकी एकाने प्रभावित लोक द्वारे सर्दी पकडू शकता. ही अवस्था असतांना कोणत्याही प्रत्यक्ष त्वचा संपर्क आहे आणि वैयक्तिक सामान वापरण्याचा सल्ला दिला जात नाही. बाधित व्यक्तीच्या शारीरिक संपर्क किंवा अशा संगणक कीबोर्ड, मोबाइल फोन, दरवाजाची मूठ संक्रमक आणि चमचा, असे कोणतेही पृष्ठभाग संपर्कात येण्याद्वारे सर्दी पसरू शकते शकते. तुम्हाला माहीतच आहे, आधीच माहित आहे की, सर्दीचे व्यापक मुख्य कारण एक सहज  संक्रमित लोकांच्या शिंका, खोकला आणि ते बोलल्याने पसरणार्र्या सांसर्गिक थेंबा असे आहे. विषाणू अनुनासिक नलिका किंवा घसा याचे आजूबाजूचे भाग किंवा श्लेष्मा यांद्वारे शरीरात प्रवेश म्हणून लोक लवकर सर्दी पकडतात.

सुरुवातीला आमची रोगप्रतिकार प्रणाली या रोगकारक (विषाणू)संक्रमण आणि हल्ल्यापासून पांढर्र्या रक्तपेशींच्या मदतीने लढून शरीराचे रक्षण करते. पण आपल्या शरीराला पूर्वी हे अट संक्रमण झालेले असल्यास, विषाणूंमध्ये प्रतिरोध निर्माण होतो. यामुळे, आपले नाकामध्ये पदार्थ निर्मिती होऊन परिणामी घसा सुजतो. आपल्याला माहीत असणे आणि अगदी सर्दी वाटत नाही हे पाहून आश्चर्य होऊ शकते. तो, या विषाणूविरुद्ध लढण्यासाठी शरिरातील ऊर्जा भरपूर वापरली गेल्याने, शरिराला खूप थकवा जाणवतो.

तुम्हाला माहित आहे का?

सामान्यतः असे मानले जाते की थंड किंवा ओल्यासारखे वाटत असल्यास आपल्याला आजार होतो आणि सामान्य सर्दी अनुभवते. परंतु अलीकडील अभ्यासाच्या पुष्टीने, असे आढळून आले आहे की जेव्हा आपण तणावग्रस्त असता तेव्हा सामान्य सर्दी असण्याची शक्यता अधिक असते किंवा भावनिक स्थितीतून जात असते किंवा गले आणि नाकच्या लक्षणांकडे ऍलर्जी असते.

साधारणपणे, सामान्य सर्दीची लक्षणे दिसायला लागायला वेळ लागतो. ती लक्षणे त्वरित दिसायला सुरू होणें अत्यंत दुर्मिळ आहे.

शिवाय, लोकांना अनेकदा सामान्य सर्दी आणि फ्लूच्या लक्षणांमध्ये गोंधळ होतो. तथापी, दोन्हींच्या लक्षणांतील फरक जाणून, आपण चांगल्या पद्धतीने त्यांना सामोरे जाऊ शकतो. डॉक्टरांना भेटायचे की नाही, हे ही आपण त्या लक्षणांद्वारे निर्णय करू शकतो.

 सर्दी संबंधित लक्षणे:

• नाक हलकी वाटणें.
• डोळे, गाल आणि कपाळावर (सायनस प्रदेश) वेदना किंवा दाब जाणवणें
• नाक वाहणे
• नाक मध्ये जडपणा वाटणें
• कोणतेही वास घेण्यात अडचण
• सतत शिंका येणे
• आपल्या नाकातून  खाली येणारा श्लेष्म आपल्या गळ्याच्या मागील भागात असल्याचे जाणवणें

सामान्य सर्दीत डोके आणि घशाशी संबंधित लक्षणे:

• डोळ्यांत पाणी येणें.
• सौम्य  ते मध्यम डोकेदुखी.
• घशामध्ये जळजळ.
• कफसोबत खोकला येणें.
• लिंफ नोडमध्ये सूज येणें

सामान्य सर्दीची शरीर संबंधित लक्षणे:

• सहज थकवा येणें
• थंडी वाजणे
• सौम्य ते तीव्र अंगदुखी होणें
• ताप  येणें 
• छातीत दुखणें
• श्वास घेण्यात अडचण होणें

शैत्य पडसे याची कारणे :-

सर्दी  पडसे श्वसन संस्थेतील सामान्य आजार आहे.  अधिकतर लोक असा  विचार  करतात  कि  हिवाळ्यात जर लोकरीचे कपडे  नाही  घातले किंवा त्यांचे शरीर थंड वातावरणाच्या संपर्कात आले  तर सर्दी पडसे  होते

परंतु हा समज  आहे परंतु खरे कारण तर 200 हुन  अधिक असलेल्या वायरसमधुन एक वायरस असतो.

जो कि आपल्याला सर्दी खोकला होण्यास कारणीभूत असतो.जेव्हा कोणी  संक्रमित व्यक्तिच्या शिंकण्याने खोकल्याने किंवा त्याच्या संभाषणाच्या वेळेस नाकातुन निघणा-या वायरसच्या कणांमुळे संक्रमित हवेत आपण श्वास घेतो आणि श्वासासोबत वायरस आपल्या शरीरात प्रवेश करतो. आपणास हा  वायरस ज्याने दुषित झालेल्या वस्तु जसे  दरवाजा कुंडी टेलिफोन खेळणी किंवा रुमाल अशा  संक्रमित व्यक्तिकडुन वापरल्या गेल्या  आहेत किंवा स्पर्श केला गेला  आहे

रायनो विषाणु (जो सर्दी खोकल्यात सामान्यत:कारणीभूत असतो) मजबूत पृष्ठभागावर किंवा हातावर 3 तासांपर्यत जिवंत राहु शकतो

अधिकृत वायरस वेगवेगळ्या समुहामधुन एकात वर्गीकृत केले गेले आहे या समुहात सामील केले आहे

1. मानव राइनोवायरस
2. कोरोना वायरस
3. पँराइन्फ्लुएंजा
4. एडिनो वायरस

काही अन्य सामान्य वायरस जे सर्दी खोकल्यात कारणीभुत असतात त्यांना वेगळे निवडण्यात आले आहे.

जसे श्वसन सिन्टीयल वायरस. परंतु अजुन काही वायरस आहेत कि जे अधुनिक विज्ञानाकडुन ओळखले जाऊ शकलेले नाही

अमेरिकेत हिवाळ्यात थंडीची लाट येते फारच सामान्य आहे या ऋतुत तेथील लोक घरात राहणे  पसंत करतात घरातील हवा  हिवाळ्यात कोरडी असते व कोरडी हवा नाकातील द्वार अति कोरडी  बनवते या कारणाने संक्रमण होऊ शकते

हिवाळ्यात आर्द्रतेचे प्रमाण कमी असते या कारणाने सर्दीचा  वायरस  जिवंत राहण्यास  मदत होते

सर्दी पडसे यांपासुन बचावाचे उपाय

खरेतर शैत्य पडसे पुर्णपणे रोखुन बचाव करणे अशक्य आहे पण काही अशा गोष्टी आहेत कि ज्यांनी आपण व आपल्या कुटुबींयाना हा वायरस च्या संक्रमणापासुन बाधित होण्याच्या शक्यतेला कमी  करु शकतात

आपले  हात नेहमी स्वच्छ धुवावे हा सर्वात चांगला  उपाय आहे सर्दी पडसे होऊ नये म्हणुन विशेषत: कुठल्याही सार्वजनिक ठिकाणांहुन घरी  आल्यावर हात जरुर धुवावे

जर आपण लगातार हात धुत असणार तर त्या  वायरसला नष्ट करण्यास मदत होते, जो वायरस संक्रमित व्यक्तीद्वारे उपयोग केलेल्या पृष्ठभागातुन संक्रमित झालेला  असतो जर आपण कुठल्याही सार्वजनिक ठिकाणी जाणार असाल तर  आपल्या  सोबत  हाताचे सँनिटायजर बाळगा आणि  त्याने  हात  साफ करा त्यामुळे तुम्ही कुठल्याही  वायरस च्या  संपर्कात जरी  आले तरी त्याला  मारण्यास मदत होते तसेच आपल्या मुलांना हात धुवण्याचे महत्व सांगा व शिकवा जर तुम्ही कुठे संक्रमित व्यक्तिच्या आसपास आहात किंवा सार्वजनिक ठिकाणी च्या दुषित पृष्ठभागाच्या संपर्कात असाल तर चेहरा विशेषत: नाक तोंड आणि डोळे  यांना  स्पर्श  करु नका अशा  करण्याने त्या  वायरस ची आपल्या  श्वसन संस्थेत प्रवेश करण्याची शक्यता  कमी  होते

धुम्रपान करु नका, सिगारेट च्या धुरातुन हवा दुषित करुन सर्दी पडसे  किंवा अन्य संक्रमणाच्या संवेदनशीलता वाढवु शकतात. जर तुमच्या कुटूंबात कोणी संक्रमित झालेले असेल तर डिस्पोजेबल भांड्याचा वापर करावा डिस्पोजेबल कप अथवा ग्लास प्रत्येक वेळा  उपयोग करुन  फेकुन दिले  जाऊ  शकतात अशा करण्याने वायरस च्या  आकस्मित प्रसार रोखण्यास मदत होते.

घरातील  सर्व पृष्ठभाग स्वच्छ ठेवा दरवाज्याची कडी कोयंडा, ड्रॉअरचा हँडल,कि बोर्ड, इलेक्ट्रीक स्विच, टेलिफोन,रिमोट कंट्रोल,काउंटरटॉप्स,सिंक इत्यादी कोणी संक्रमित व्यक्तिने वापरले असल्यास त्याच्या पृष्ठभाग साबण किंवा जंतुनाशक सोलुशन द्वारे साफ करा

जर तुमच्या मुलाला सर्दी पडसे आहे त्याची खेळणी स्वच्छ धुवून घ्या आणि घरातील नेहमी वापरल्या जाणा-या पृष्ठभाग व त्यावरील वस्तु साफ ठेवा

हात सुकण्यासाठी स्वयंपाकखोलीतील आणि बाथरुम मध्ये पेपर टॉवेल चा वापर करा रोगाणु/जंतु कपड्याच्या टॉवेलवर ब-याच तासापर्यत राहु शकतात त्यासाठी कुटुंबातील प्रत्येक सदस्याचा वेगवेगळा टॉवेल हवा आणि पाहुण्यांसाठी एक वेगळा साफ टॉवेल ठेवावा

उपयोग झाल्यावर टिश्यु पेपर फेकुन द्यावा कारण वापरलेला टिश्यु पेपर ज्या पृष्ठभागावर ठेवणार त्याला तो दुषित करतो आणि वायरस स्त्रोताचे कारण ठरु शकतो

स्वस्थ जीवन शैली ठेवा. स्वस्थ जीवनशैली साठी (पुर्ण शांत झोप,पोषण,व्यायाम) यांनी आपली रोगप्रतिकार शक्ती संक्रमणाविरोधात चांगल्या त-हेने प्रतिकार करु शकते तणाव कमी ठेवा भावनात्मक तणावाखाली असलेल्या व्यक्तीची प्रतिकारशक्ती कमजोर होत असते असा एक अनुभव आहे.

सर्दी पडसे याचे निदान :-

सर्दी पडसे याचे निदान करण्यासाठी आपल्याला डॉक्टरांची आवश्यकता असते.पडस्यांचे लक्षणे ओळखणे हेच त्याचे निदान असते जर लक्षणे एका आठवड्यापेक्षा जास्त काळ टिकुन असतील तर डॉक्टरांना दाखविणे आवश्यक असते कारण दुस-या कुठल्या आजाराचे लक्षण असु शकते जसे  कि फ्लु किंवा घसा संबधित आजार.

जर आपणास फक्त सर्दी खोकला आहे तर  आपण आशा  करु शकतात कि याचा वायरस जवळजवळ आठवडाभर ते 10 दिवसापर्यंत संक्रमित राहु शकतो. फ्लु ने संक्रमित व्यक्ती पण 1आठवड्यात बरा होतो परंतु जर संक्रमाणाचे लक्षण आठवड्यात नाही ठिक झाले  तर  दुस-या आजाराची संभावना बळावते  

शरीरात फ्लु चे लक्षण आहे कि सर्दी पडश्याचे हे जाणुन घेण्यासाठी डॉक्टरांना काही टेस्ट करण्याची गरज भासु शकते कारण फ्लु व पडसे दोहांची लक्षणे सारखीच असतात तसेच उपचार ही याचे निदान केवळ सुनिश्चित करण्यासाठी असते कि आपण होण्यासाठी व्यवस्थित लक्ष देत आहोत कि नाही

सामान्य सर्दीसाठी विशिष्ट असे नेमके उपचार नाही. आपला डॉक्टर  त्याचा सामना करण्यात मदत करण्यासाठी मल्टीविटामिनचा सल्ला देऊ शकतात. उपचाराचे दोन  प्रमुख भाग असतातः

• तुम्हाला बरे वाटावे, यासाठी
• प्रभावीपणे विषाणूला लढण्यासाठी आपल्या शरीरात मदत करणे यासाठी.

सामान्य सर्दीच्या उपचारांदरम्यान डॉक्टर पुरेपूर विश्रांतीचा सल्ला देतात.

• रात्री 10-12 तासांसाठी योग्य झोप घेण्याची आपल्याला सल्ला दिला जातो
• आपण अत्यंत स्वत: ला जलीकृत ठेवण्यासाठी पर्याप्त पाणी पिण्याचा सल्ला दिला जातो. असे केल्याने तो कफ (पदार्थ) विरघळतो आणि घशामध्ये अडथळा येण्यात आराम मिळतो.
• आपल्याला आधीपासून माहीत आहे की असे काही विशिष्ट औषध नाही जे सामान्य सर्दीचा उपचार करू शकेल. पण सर्दीच्या लक्षणांवर उपचार करून प्रभावीपणे बाधित व्यक्तीला जरुरीपेक्षा जास्त आराम देऊ शकतात.
• शरीराचे तापमान 100.5F किंवा अधिक ताप यासह अंग दुखत असल्यास, लहान मुलांसाठी, सौम्य वेदनाशामक औषधे देण्याचा सल्ला दिला जाऊ शकतो. प्रथम आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घेतल्याशिवाय कोणतीही औषधे न घेण्याची आपल्याला विनंती केली जाते.
• ताप आणि शरीराच्या वेदना ग्रस्त प्रौढांसाठी, वैद्यकीय सल्लामसलत केल्यानंतर पॅरासिटामोल सुरक्षितपणे घेतले जाऊ शकते. ताप एक दिवस जास्त कायम राहिल्यास, नंतर रक्त चाचण्या पडताळणे आणि इतर रोग बाहेर नियमाप्रमाणे आवश्यक असू शकते.
• घसा वेदना उपचार करण्यासाठी, गरम खारट (खारट) पाणी एक कप आराम आणण्यासाठी खळखळून गुळण्या केले जाऊ शकते.

अशा अनुनासिक रस्ता आणि घसा रस्ता साफ करण्यासाठी स्यूडोफेड्राइन हे विशिष्ट औषधे आहेत. प्रभावित झालेले नाक साफ करणारे नेझल स्प्रे आणि ऑक्सीमेटाझोलीन तसेच रुग्णांना सर्दी सह झुंजण्यात मदत अत्यंत उपयुक्त असल्याचे आढळले आहेत. तथापि, आरोग्य विशेषज्ञ या अडथळा होऊ आणि सहप्रभावांसोबत एक पुनबांधणी प्रभाव दाखवू शकते पासून या डेकॉंजेस्टेंट जास्त 3-5 दिवस वापरले जाऊ नये, असे सूचित करतात. यामुळे अधिक रक्तसंचय नाक आणि घसा मध्ये कफ (पदार्थ) स्थापना घडू शकते आणि घशामध्ये अडथळा वाढत जाईल की एक शक्यता आहे. संशोधनांमध्ये देखील दिसून आले आहे की स्युडोफ्रेडीनदेखील  ने रक्तदाब वाढ होऊन हृदयविकार होऊ शकतो. जर आपल्या डॉक्टरांना जीवाणूंच्या संसर्गास शंका आली तरच एन्टीबायोटिक्स ठरवले जातात.

आम्ही खंबीरपणे शिफारस करतो आपण नाही स्वत: ची रुग्णावर औषधोपचार करू नये. विशेषतः आपण हृदय समस्या, उच्च रक्तदाब, कर्करोग, मधुमेह आणि थायरॉईड  यांनी ग्रस्त असल्यास, जरूर डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.

सर्दी पडसे मध्ये काय खावे?

सर्दी पडसे मध्ये काय खायला हवे

जेव्हा तुम्ही आजारी असता तेव्हा काहीच खाण्याची इच्छा नसते पण शरीराला उर्जेची आवश्यकता असते ती खाण्यातुन मिळते

खाली दिलेली खाद्यपदार्थ थंडीत (सर्दी पडसे) मध्ये सहाय्यक असतात:

• नुडल्स सुप : मीठ टाकुन बनविलेले सुप सर्व प्रकारच्या  आजारांमध्ये  क्लासिक उपचार आहे. खास तर सर्दी पडसे मध्ये याला  चांगला  उपचार  मानला  जातो गरमागरम सुप साइनस मोकळे करतात ज्याने श्वास घेण्यास सोपे जाते तसे  गुण  सुप  मध्ये असलेले असतात. मीठ संक्रमित झालेल्या घश्याला आराम देतात.
   
• चहा: चहा सारखे गरम पेय सर्दी पडसेमध्ये एकदम लाभदायक असतात.चहात खोकला  जावा म्हणुन  मध टाकुन  घेणे फायदेशीर असते. चहात अद्रक चे तुकडे टाकल्याने असा  चहा  पिल्यास घशातील सुज  कमी  होते  तसेच खवखवणे कमी  होते पडसे  मध्ये  कॉफी पिऊ नये  त्याच्यात कँफेन इसके ते औषधांना  काम  करण्यास बाधा  आणु शकते
   
• दही: दह्यात अब्ज असे स्वस्थ जिवाणु असतात ते पोटाच्या स्वास्थासाठी आवश्यक असतात. आपल्या पोटात सुक्ष्मजीव राहील्याने आजाराविरोधात लढण्यास मदत मिळते त्यात सर्दी पडसे ही गृहीत आहे.

सर्वात महत्वाचे ते म्हणजे आपणांस सर्दी पडसे झालेले असल्यास शरीर नेहमी हायड्रेट्रट ठेवा नियमित रुपात चहा पाणी सेवन करा. कँफेन दारु सेवन करु नये कारण ते लक्षण वाढवतात.