ताप - Fever in Marathi

तापाच्या अवस्था खालीलप्रमाणे वर्गीकृत केल्या जाऊ शकतात:

तापाची लक्षणे :- 

ताप येणेचे सामान्य लक्षण खालील प्रमाणे आहेत:

• प्रौढ आणि मुलांमध्ये 100.4 F (38 C) पेक्षा जास्त तापमान
• थरथरणे आणि थंडी वाजून ताप येणे
• स्नायू  दुखणे आणि सांधे किंवा इतर शरीरातील वेदना (आमवात)
• अधूनमधून घाम येणे किंवा जास्त घाम येणे
• जलद हृदयगती दर आणि / किंवा धडधडणे
• त्वचा फ्लशिंग किंवा गरम त्वचा 
• कंटाळवाणा, चक्कर येणे , डोके हलके वाटणे 
• डोळे दुखणे किंवा डोळे लालसर होणे 
• अशक्तपणा
• भूक न लागणे
• डोकेदुखी
• उलट्या
• अतिसार
• सुस्तावलेला
• वाहते नाक
• घसा खवखवणे, खोकला, आवाज बदलणे 
• निद्रानाश

तापाची करणे :- 

आपल्या मेंदूच्या क्षेत्रामध्ये हायपोथलामस (ज्याला आपल्या शरीराच्या "थर्मोस्टॅट" असेही म्हटले जाते) म्हणतात जेव्हा आपल्या सामान्य शरीराचे तापमानाच्या वरच्या दिशेने सेट केले जाते तेव्हा ताप उद्भवते. जेव्हा हे घडते, तेव्हा आपल्याला थंडी लागणे आणि कपड्यांचे वेगवेगळे थर घालणे किंवा जाड अंथरून घेणे किंवा अधिक उष्णता निर्माण करण्यासाठी शरीरामध्ये थरथर होऊ शकतात, परिणामी शरीराचे तापमान वाढेल. सामान्य शरीर तापमान दिवसभर बदलते -  सकाळच्या वेळी हे कमी असते, दुपारी उशिरा आणि संध्याकाळी हे तापमान जास्त आढळू शकते. बहुतेक लोक 98.6 फॅ (37 सी) सामान्य मानतात तरीही आपल्या शरीराचे तापमान एखाद्या अंशाने किंवा त्यापेक्षा जास्त फरकाने बदलू शकते - सुमारे 97 एफ (36.1 सी) ते 99 एफ (37.2 सी) - आणि तरीही सामान्य मानले जाऊ शकते.

ताप किंवा वाढलेले शरीराचे तापमान ह्या करनाणे होऊ शकते:

• व्हायरसचा संसर्ग
• बॅक्टिरियल संसर्ग
• तीव्र उन्हात जास्त काम करणे 
• काही रुग्ण परिस्थिती जसे आमवात  - आपल्या सांध्यातील सूक्ष्म तंतू मध्ये सूज येणे (सिनोव्हियम)
•  घातक ट्यूमर
• काही औषधे, जसे की अँटीबायोटिक्स आणि हाय ब्लड प्रेशर किंवा सीझर्स येणे 
• काही लसीकरण, जसे डिप्थीरिया, टिटॅनस आणि ऍसेल्यूलर पेर्तुसिस (डीटीएपी) किंवा न्यूमोकोकल लस

ताप पासून प्रतिबंध करण्याचे उपाय 
संसर्गजन्य आजारांमुळे होणारे नुकसान कमी करून आपलयाला ताप येणे टाळता येईल. येथे काही टिपा आहेत जी मदत करू शकतात:

१. आपले हात धुवा आणि आपल्या मुलांनाही ते करायला शिकवा, मुख्यतः शौचालयाचा वापर केल्यानंतर,जेवण करण्या आधी , गर्दीत जाऊन आल्यानंतर किंवा आजारी असलेल्या च्या  आजूबाजूला जाऊन आल्यावर , पशूंच्या हाताळणीनंतर आणि सार्वजनिक वाहतूक प्रवास केल्यानंतर.
२.आपल्या मुलांनी हात कसे धुवावे हे दाखवा, साबणाने दोन्ही हात पुढचा भाग व मागे पाण्याखाली पूर्णपणे बिजवून चांगल्या प्रकारे धुवावे.
३. जेव्हा तुमच्या साबण आणि पाण्याचा प्रवेश नसतो तेव्हा तुमच्या बरोबर हॅन्ड सॅनिटायझर घेवून घ्या.
४. आपले नाक, तोंड किंवा डोळ्यांना स्पर्श करणे टाळा, कारण हे मुख्य मार्ग आहेत ज्यात व्हायरस आणि जीवाणू आपल्या शरीरात प्रवेश करू शकतात आणि संसर्ग होऊ शकतात.
५. जेव्हा आपण शिंकतो तेव्हा आपले नाक झाकून घ्या आणि जेव्हा आपण खोकतो आपल्या तोंडाला झाकून द्या आणि आपल्या मुलांना देखील तसे करण्यास शिकवा. जेंव्हा शक्य असेल तेंव्हा रोग संक्रमण टाळण्यासाठी खोकऱ्यांच्या वेळी  किंवा शिंकताना इतरांपासून दूर राहा.
६. आपल्या मुलास किंवा इतर मुलांबरोबर पाणी बाटल्या आणि भांडी सामायिक करणे टाळा.

जेव्हा आपल्या शरीरात  एखादे संक्रमण किंवा परकीय कण असते, तेव्हा ताप येतो तेव्हा आपले शरीर सामान्यपणे कार्य करण्यास नकार देते. हे आजार नशून एखाद्या अंतर्निहित संक्रमणाचे किंवा इतर आजाराचे सूचक आहे. विशिष्ट उपचार सुरू करण्यासाठी तापाचे मूळ कारण शोधले पाहिजे. जर ताप उद्भवू शकला नाही तर डॉक्टर रुग्णाचा तपशीलवार वैद्यकीय इतिहास घेऊ शकतात आणि तापांच्या मूळ कारणांकडे लक्ष देणारी भिन्न चिन्हे तपासू शकतात. डॉक्टरांनी दिलेले काही सामान्य परीक्षण पुढील प्रमाणे आहेत:

• रक्त तपासणी (विभेदक पांढर्या रक्त पेशीसह)
• लघवी चाचणी आणि उपचार
• घशातील स्बॅब किंवा श्लेष्मल त्वचा चाचणी आणि उपचार
• शौचपरीक्षण आणि उपचार
• क्ष- किरण

घरी, तापमाकाचा वापर करुन तापमान मापल्यास, तापाचे स्वरूप समजण्यात मदत होते. तेथे 4 सामान्य स्थान आहेत, जेथे तापमापक शरीराच्या तापमान मापण्यासाठी ठेवला जाऊ शकतो. ते आहेत:

• एक्सिला (काखेखाली ) 
  तापमापकाचे टोके कुंपणाखाली ठेवली जाते. हलक्या हाताने दाबून ठेवावे,जेणेकरून तापमापकाच्या टोकाची स्थिती बदलणारी नाही. 1 मिनिट त्याच स्थितीत ठेवावे. सामान्यतया, कानातले तापमान वास्तविक तापमानापेक्षा 1°C कमी असते. तर, त्यानुसार अंतिम नोंद घ्या आणि डॉक्टरांनी विचारल्यास ते लिहून ठेवा.
• कानाचा पडदा 
  मुलाच्या बाबतीत, तापमाप इथे ठेवला जातो. इरॅक्स जरी चुकीची नोंद देऊ शकतात.
• तोंड 
  4 वर्षे किंवा त्याहून अधिक वयाच्या मुलांचे तापमान तोंडातून घ्यावे. तापमापकाचे टोक जिभेखाली ठेवली जाते आणि त्यांचे तोंड योग्य प्रकारे बंद होते कारण कोणतीही तोंड उघडल्याने अयोग्य नोंद येऊ शकते.तिथे तापमापक जवळजवळ एक मिनिट ठेवावे.
• रेक्टम
  ही पद्धत 3 वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या मुलांमध्ये वापरली जाते. हे एक अचूक नोंद देते. उष्मायमान तापमान शरीराच्या तापमानापेक्षा अंदाजे 1°C जास्त असेल. तर, त्यानुसार वाचन समायोजित करा.

जर ताप हा सौम्य आणि अपुनरावर्ती असेल, तर  कोणतेही उपचार आवश्यक नसते कारण ते स्वतःच कमी होते. सूक्ष्म जिवांविरुद्ध लढण्यासाठी मेंदू शरीराच्या संरक्षणाची यंत्रणा आहे. शरीरातील तपमान चढउतारीमुळे सूक्ष्म जीव जिवंत राहू शकत नाहीत. काही सामान्य टप्पे आहेत जे त्यातून उद्भवणा-या ताप किंवा लक्षणे टाळण्यासाठी वापरल्या जाऊ शकतात. ते आहेत:

• पुरेसे द्रव घ्या जे आपल्या शरीराला थंड करण्यास आणि निर्जलीकरण प्रतिबंधित करण्यास मदत करते.
• पचायला सोपे अन्न घेतल्यास ताप कमी होतो.
• पुरेसी विश्रांती घ्या.
• कोमट पाण्याने आंघोळ करा.
• शरीराच्या तापमानाला कमी करण्यासाठी कपाळावर ओलसर कापड ठेवत चला.
• ताजी हवा मिळण्यासाठी एक पंखा ठेवा.

सहज मिळणारी औषधे उदा. पॅरासिटामॉल हलक्या तापाला कमी करण्यास मदत करू शकते. परंतु रक्त तपासणीद्वारे  संक्रमणाचे निदान झाल्यास, डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार योग्य उपाययोजना केली पाहिजे. रोगाचा उपचार करण्यासाठी डॉक्टर काही प्रतिजैविके किंवा तापशामकांचा देऊ शकतात.

दोन दिवस ताप टिकत असल्यास,  बाळांना रुग्णात भरती करण्याची गरज भासू शकते.

जीवनशैली व्यवस्थापन

बुद्धी हा एक सामान्य लक्षण आहे ज्यामुळे परकीय पदार्थांमुळे शरीराच्या कामाच्या स्वरूपात कोणतेही लहान बदल होऊ शकते. म्हणून, त्यास हाताळण्यासाठी कोणतीही मोठी बदल केली जाऊ शकत नाहीत. सामान्यत: तणावामुळे किंवा शरीराच्या अतिरीक्त किंवा विश्रांतीची कमतरता यामुळे ताप येऊ शकतो. तसे असल्यास, कारणास नष्ट करण्यासाठी योग्य उपाय करा. पुरेसी विश्रांती घ्या आणि ध्यान करा. जर एखाद्या व्यक्तीला धूळ किंवा अत्यंत सूर्यप्रकाश / उष्णता यासारख्या सर्व अलर्जीमुळे खोकला किंवा उष्माघात सारखे शरीर बदलू शकते, त्यांना टाळण्याचा प्रयत्न करा. सार्वजनिक वाहतुकीने प्रवास टाळा, कारण त्याने किरकोळ संक्रमण पकडण्याची जोखीम वाढते.

बुद्धिमत्ता व्यवस्थापित करणे सोपे आहे कारण पुरेसे विश्रांती केवळ काहीवेळा सिद्ध होऊ शकते. शरीराची जळजळ राखण्यासाठी आणि रक्तातील इलेक्ट्रोलाइट्स पातळी टिकवून ठेवण्यासाठी द्रवपदार्थांचे सेवन वाढवा. कमी कपडे घाला, म्हणजे आरामदायक कपडे घाला आणि खोली स्वच्छ ठेवा. वैयक्तिक स्वच्छता ठेवा.मुलांसाठी, लसांच्या वेळापत्रकाबाबतीत अचूक आणि अद्ययावत रहा.

तापांच्या जोखीम आणि कॉम्प्लिकेशन्स
 ताप हे स्वतः कधी हि गंभीर कॉम्प्लिकेशन होऊ शकत नाही पण अचानक किंवा ज्याला बराच काळ ताप येत असेल तो धोकादायक असू शकतो. हे देखील खालील प्रमाणे कॉम्प्लिकेशन तयार करू शकतात;

१. हालुसिनेशन्स  - प्रौढ लोक मुलांपेक्षा वाढलेल्या शरीराचे तापमानापलीकडे हालुसिनेट होण्याची जास्त शक्यता असते, हे शक्य आहे की आपल्या मुलाला अशा गोष्टी दिसू लागतील जे खरोखर तिथे नसतील (जसे की तिच्या रुपातील बाहुल्या किंवा तिच्यावर रेंगाळत असलेल्या किडे). उच्च ताप - 102 'एफ किंवा त्यावरील - अवस्था मध्ये हालुसिनेट होण्याची शक्यता जास्त असतात.
२. सीझर्स  - फेब्रिल सीझर्स हे लहान मुलांमधे येणारे थरकाप, झटके यांना म्हणतात, लहान मुलांमध्ये येणारे झटके प्रामुख्याने मुलांमध्ये होतात आणि तापाने होतात. (फेब्रील हा शब्द हे  लॅटिन फॅब्रिस, ज्याला ताप म्हणता येईल याच्या पासून आला आहे.) सर्व मुलांपैकी 2-5% मुलांना फेब्रील सीझर्स चा अनुभव येत. ज्यांना एकदा हे झटके आले आहे त्यापैकी 30-40% अधिक झटके येण्याची शक्यता असते.
३. डिहायड्रेशन - तो सौम्य, मध्यम किंवा गंभीर डिहायड्रेशन असला तरीही, आपल्या शरीरातील गमावलेली द्रव त्वरित ताबडतोब बदलणे आवश्यक आहे. आपण 24 तासांपर्यंत उलटी, ताप, मध्यम डायर्यासह किंवा त्याशिवाय तीव्र अतिसार करु लागल्यास किंवा आपण कोणत्याही पातळ पदार्थ पिऊ शकत नाही.

बर्याच प्रकारच्या संसर्गामुळे ताप येऊ शकतो तर गंभीर कॉम्प्लिकेशन्स उद्भवू शकते. वर उल्लेख केलेल्या स्थितींमध्ये ताप येणाऱ्या कारणांसाठी उपचार घेणे महत्वाचे आहे.

कच्चे दूध किंवा दुधाचे पदार्थ पिणे टाळा.
मांस, मासे, शंखफिश आणि कोणत्याही प्रकारचे मांस खाणे टाळा कारण ते कोलेस्टेरॉलमध्ये उच्च आहेत आणि ते पचनास सोपे नाहीत.
सोडा, कार्बोनेटेड सॉफ्ट ड्रिंक्स आणि कॉफी आणि चहासारख्या पेये टाळावीत.
उच्च तापमानाने ग्रस्त असताना मद्यपी, तंबाखू आणि धूम्रपान करण्यापासून टाळा.

तापाने ग्रस्त झाल्यानंतर आपल्याला बरेच पाणी प्यावे. याचे कारण, विषाणू आणि जीवाणू शरीरातील द्रवपदार्थाच्या कार्यक्षमतेमध्ये कमी पडतात  पांढर्या रक्तपेशी युनिट्समध्ये अधिक चांगले वाढतात आणि शरीराची योग्यरित्या सजलीकरण केली जातात.
तापामध्ये रोगप्रतिकारक यंत्रणेचे कामकाज टिकवून ठेवण्यासाठी कॅफिनचे सेवन कमी करणे किंवा बंद करणे आवश्यक आहे.
ताप आल्यास कोणत्याही प्रकारचा साखर, सोडा, कोणत्याही प्रकारचा अनियंत्रित फळाचा रस, मध, नैसर्गिक व परिपूर्ण शर्करा नकारावा.
कच्चे असलेल्या ऐवजी अन्न शिजवण्याचा पर्याय निवडा. अन्न मध्ये संपूर्ण बियाणे, स्टीम भाज्या, सूप आणि diluted फळ रस  करणे आवश्यक आहे. कारण असे आहे की, शिजवलेल्या अन्नपदार्थांऐवजी कच्चे अन्न पचविणे कठीण असतात.
ताजे लिंबू, नारिंगी किंवा ग्रेप फ्रुट अर्क अर्ध कप पाणी आणि साखर किंवा बर्फा विना दिला पाहिजे