मायोक्लोनस काय आहे?
मायोक्लोनस एक हालचालीशी संबंधित विकार आहे ज्यामध्ये एक किंवा अधिक स्नायूंमध्ये अचानक, झटके देणारी, अनैच्छिक हालचाल होते. हा विकार शरीराच्या एका भागामध्ये सुरू होऊ शकतो आणि नंतर इतर क्षेत्रांमध्ये पसरतो. हा आजार पुरुष आणि महिला या दोघांना सारख्या प्रमाणात प्रभावित करतो. मायोक्लोनस एक रोग नाही आहे.
सर्वसाधारणपणे, जगभरात दर वर्ष प्रत्येक 100 हजार लोकांमागे 1.3 ग्रस्त लोकं दिसून येतो.
त्याची मुख्य चिन्हं आणि लक्षणं काय आहेत?
लक्षणं जे तुम्ही या रोगामध्ये अनुभवु शकता ते मायोक्लोनसच्या कारणांवर अवलंबून असतात. कोणताही विद्यमान न्यूरोलॉजिकल रोग नसलेल्या लोकांमध्ये सामान्यतः दिसून येणारे लक्षणे:
- झोपेत हिसके देणारी हालचाल.
- उचकी येणे.
- झोप लागण्यात अडचण.
- चालताना किंवा बोलतांना किंवा जेवतांना अडचण.
- अस्थिर चाल.
- स्मृति नष्ट होणे.
मायोक्लोनसची वारंवारता आणि गंभीरता एका व्यक्तीपासून दुस-यामध्ये वेगवेगळी असते आणि अंतर्निहित कारणांवर अवलंबून असते.
याची मुख्य कारणं काय आहेत ?
अनैच्छिक व अचानकपणे होणाऱ्या हालचाली दोन तंत्रज्ञानांमुळे होऊ शकतात.
- स्नायूंच्या संकुचनांमुळे ज्याला पॉसिटीव्ह मायोक्लोनस म्हणून ओळखले जाते.
- स्नायुंच्या क्रिया प्रतिबंधित करणे ज्याला निगेटिव्ह मायोक्लोनस म्हणतात.
पॉसिटीव्ह मायोक्लोनस सामान्यतः निगेटिव्ह मायोक्लोनसपेक्षा जास्त प्रमाणात पहिले जाते.
पुढील परिस्थितींमुळे मायोक्लोनस होऊ शकतो.
- यकृत आणि किडनी कार्य करण्यात अपयशी होणे.
- अपस्मार (इपीलेप्सी).
- डोक्याला दुखापत.
- ऑक्सिजनची कमतरता.
- संसर्ग.
- सोडियम, पोटॅशियम आणि कॅल्शियम पातळीमधील असंतुलन.
- ओपिऑइड्स, अँटी-पार्किन्सन्स, अँटीडीप्रेसन्ट आणि अँटीहिस्टामाइन्स सारखी औषधं.
- अल्झाइमर, पार्किन्सोनिझम सारखे न्युरोलॉजिक विकार.
- स्ट्रोक.
- ब्रेन ट्युमर.
याचे निदान आणि उपचार कसे केले जातात ?
सर्वात पहिले, डॉक्टर तुमची शारीरिक तपासणी आणि तपशीलवार इतिहास घेऊन मायोक्लोनसचे कारण ओळखण्याचा प्रयत्न करतील. कारणांचे निदान करण्यासाठी, इलेक्ट्रोलाइट्सच्या स्तरांमध्ये असामान्यता शोधण्यासाठी रक्त तपासणी केली जाईल. झटके येण्याच्या प्रकरणात मेंदूच्या असामान्यता किंवा इलेक्ट्रोएन्सेफॅलोग्राम (ईईजी-EEG) संशयास्पद असल्यास तुमचे डॉक्टर इमेजिंग चाचणी, मॅग्नेटिक रेझोनान्स इमेजिंग (एमआरआय-MRI) ची शिफारस करतील. क्वचितच निदानासाठी अनुवांशिक चाचणी आणि त्वचा बायोप्सीची आवश्यकता असते.
तुम्ही अनुभवत असलेल्या प्रत्येक मायोक्लोनस प्रकारणासाठी उपचार आवश्यक नाही आहेत. कारणांच्या सुधारणेमुळे मायोक्लोनसची लक्षणे आणखी कोणत्याही थेरपीशिवाय कमी करता येतात. उदाहरणार्थ, मायोक्लोनस हा विशिष्ट औषधांमुळे होत असल्यास, ती औषधं थांबवल्यास किंवा किडनी निकामी पडल्यास, हेमोडायलायझिस तुम्हाला झटक्यासह होणाऱ्या हालचालींपासून मुक्त करू शकते.