पांडुरोग - Anemia in Marathi

वर उल्लेख केल्याप्रमाणे, रक्तक्षयामध्ये, रक्तातील  प्राणवायू वाहून नेण्याची क्षमता कमी होते. अशा प्रकारे, खालील लक्षणेही या बदलाशीच  संबंधित आहेत:

• अशक्तता
  अशक्ततेची जाणीव ही रक्तक्षयाचे सर्वात सामान्य लक्षण आहे आणि लक्षणीय हालचाल केल्याशिवायच थकल्यासारखे वाटते.
• श्वास घेण्यात अडचण
  रक्तक्षयाच्या सर्वात स्पष्ट लक्षणेंपैकी एक श्वास घेणे किंवा श्वास घेण्याचा प्रयत्न करण्यात अडचण होते.
• अस्वस्थता
  कधीकधी आपल्याला बरे असण्याच्या जाणिवेचा अभाव किंवा निष्कारण अस्वथता जाणवते,जी रक्तक्षयामुळे असू शकते.
• चक्कर
  चक्कर येण्याला कधीही दुर्लक्षित करू जाऊ शकत नाही कारण यामुळे पडण्यासारखी  दुखापत होऊ शकते. हे तुमच्या मेंदूला कमी प्रांणवायू पुरवठ्यामुळे होऊ शकते.
• फलनिष्पत्तीत अभाव
  पूर्वी सहज करू शकत असलेले व्यायाम,कार्य किंवा अभ्यास करण्यास तुम्ही समर्थ नसता. यात सतत एकाग्रता किंवा कामामध्ये लक्ष न लागणें, हेही होऊ शकते.
• डोकेदुखी
  डोकेदुखी हा सौम्य ते मध्यम प्रमाणात वेदना असणारा रक्तक्षयाचा एक दुर्मिळ लक्षण आहे.
• पिका
  चॉक, बरफ आणि चिकणमाती सारख्या खाद्यपदार्थांसारख्या खाद्यपदार्थ खाणे किंवा खाणे फारच आवडत असणें पिका म्हणून ओळखले जाते. ही जाणीव रक्तक्षयाशी संबंधित आहे परंतु ती क्वचितच पाहिली जाते.

रक्तक्षयाचा उपचार सामान्यत: मूळ कारण, रक्तक्षयाचा दर्जा आणि व्यक्तीचे एकूण आरोग्य, यावर अवलंबून असते.

रक्तक्षयाच्या उपचारातील सामान्य बाबीः

• डॉक्टरांच्या मार्गदर्शनाप्रमाणें लौह, जीवनसत्त्वबी 12 आणि फॉलीक ऍसिड पूरक तत्त्वे घेणें.
• लौहप्रचुर आहार उदा. हिरव्या पालेभाज्या, ताजे फळे, अंडी, मांस,मासे इ. घेणें.
• पुरेसे प्रमाणात जीवनसत्त्व-समृद्ध सायट्रस फळे खाणें उदा. लिंबू, संत्री, आंबे इ. तसेच, जीवनसत्त्व सी पूरक औषधही सहज मिळतात. तथापी, आपल्या वयाच्या व शरीराच्या वजनानुसार योग्य मात्रा माहीत करून घेण्यासाठी आपल्या डॉक्टरांशी संपर्क साधा.
• एल्बेंडाझोल टॅब्लेट  दर सहा महिन्यांनी एकदा मुलांच्या पोटातील किडे मारण्यासाठी द्याव्यात.
• रक्तक्षय नसतांनाही,किशोरवयीन मुलांना आणि मुलींना आणि गरोदर स्त्रियांना अनिवार्यपणें लोह आणि फोलिक अॅसिड पूरक तत्त्वे द्यावीत.

रक्तक्षयाच्या स्वरूपाप्रमाणें उपचार:

• सौम्य रक्तक्षयासाठी, डॉक्टर आपल्याला लौह आणि फोलिक अॅसिड याने समृध्द आहार घेण्याचा सल्ला देतील.
• रक्तक्षयाच्या मध्यम स्वरूपासाठी, डॉक्टर लोह आणि फॉलीक ऍसिडची पूरक तत्त्वे देतात. तुम्हाला लक्षणे दिसत नसल्यास आणि तुम्ही उदरीय असहनशीलतेसारखे(ज्यामुळे अतिसार होऊ शकते) सहप्रभाव न होता ओरल आयरन सहन करू शकत असल्यास, ते विशेषकरून कार्य करेल. ओरल आयरन थेरपी सहन होत नसल्यास, आपला डॉक्टर इंजेक्शन लावणें प्रारंभ करू शकतात, ज्यात सामान्यत: रुग्णालयात भरती होणे आवश्यक नसून तुम्ही एक मात्रा घेऊन घरी जाऊ शकता आणि दुसर्र्या मात्रेसाठी परत येऊ शकता.

• गंभीर रक्तक्षयाच्या बाबतीत, आपल्या एकूण आरोग्यानुसार, डॉक्टर इंजेक्शनद्वारे लौह तत्त्व देण्यास निवडू शकतात किंवा   नाडी, रक्तदाब, श्वासोच्छवास यासारख्या महत्त्वाच्या चिन्हांची तपासणी करण्यासाठी रुग्णालयात भरती होण्याचा सल्ला देऊ शकतात. तसेच, कधीकधी कृत्रिम प्राणवायूचीही आवश्यकता असू शकते.
• रक्त प्रत्यांतरण
  गंभीर रक्तक्षय आणि सिकल सेल अॅनिमिया व थॅलेसेमियासारख्या परिस्थितींमध्ये रक्त प्रत्यांतरण निवडीचा पर्याय असतो.
• अस्थिमज्जा प्रत्यारोपण
  अस्थिमज्जातंतू हे दीर्घ पेशींमध्ये रक्त पेशी तयार करणारे तंतू आहे. अप्लास्टिक अनिमिआसारख्या परिस्थितींमध्ये हाडांचा विकार किंवा कार्यबाधा असतात आणि रक्त पेशी तयार होत नाहीत. म्हणून, निरोगी दात्याकडून अस्थिमज्जा शस्त्रक्रियेद्वारे व्यक्तीस प्रत्यारोपित केली जाऊ शकते.
• एरिथोप्रोटीन
  मूत्रपिंडातील हा एक रक्त पेशींच्या निर्मितीसाठी आवश्यक असलेला हार्मोन आहे. हे मूत्रपिंडक्षती  झाल्यामुळे एरिथोप्रोटीन निर्माण करण्यास सक्षम नसलेल्या लोकांना रक्तक्षय उपचारासाठी वापरले जाऊ शकते.
• स्प्लेनेक्टोमी
  स्प्लीन पोटाजवळचा एक लहान अवयव असतो, जो जुन्या लाल रक्तपेशी नष्ट करण्याबरोबरच  नवीन लाल रक्तपेशी निर्माण करण्यासाठी महत्वाचा आहे. लाल रक्तपेशींचे आयुष्य 120 दिवसांचे असते. रक्तक्षय असलेल्या लोकांमध्ये, कधीकधी स्पिलेनमध्ये लाल रक्तपेशी खूप वाढल्याची शक्यता असते. अशा परिस्थितीत, स्प्लीनचा शल्यक्रिया काढून टाकणे (स्प्लेनेक्टॉमी) हा उपचार निवडला जातो.

गर्भावस्थेतील रक्तक्षय उपचार:

• 9-11 g / dL  हिमोग्लोबीन पातळी असलेल्या सौम्य रक्तक्षयामध्ये, आपले डॉक्टर आपल्याला रोज तोंडी लोह आणि फॉलीक ऍसिड गोळ्या विहित करू शकतात आणि काहही सुधारणा आहे का हे,तपासण्यासाठी एक महिन्यानंतर प्रयोगशाळा चाचणी पुन्हा करण्यास सांगू शकतात.
• 7-9 g / dL  हिमोग्लोबीन पातळी असलेल्या मध्यम रक्तक्षयामध्ये, आपले डॉक्टर पहिल्या कारण शोधण्यासाठी प्रयत्न करू शकतात आणि नंतर तोंडी लोह आणि फॉलीक ऍसिड टॅबलेट देऊन उपचार सुरू करतात. हेमोग्लोबिनचे स्तर 8-9 g / डीएल दरम्यान पोहोचले की नाही हे तपासण्यासाठी मासिक मूल्यमापन केले जाते. आपले डॉक्टर आपल्या हिमोग्लोबीन पातळी 9 g / dL एवढी पोचेपर्यंत इंजेक्शनद्वारे लौह पूरकतत्वे आणि नंतर परत तोंडी पूरक तत्त्वे देऊ शकतात.
• 7 g / dL पेक्षा कमी हिमोग्लोबीन पातळी असलेल्या तीव्र रक्तक्षयामध्ये, आपल्या डॉक्टरांनी अशा कमी पातळीचे कारण त्वरीत शोधणे आवश्यक आहे आणि लगेच इंजेक्शनद्वारे लौह पूरकतत्त्वे सुरू करू शकतात. जर शिशुजन्माची अपेक्षित तारीख खूप जवळ असेल किंवा पातळी खूप कमी असेल, तर डॉक्टर रक्त प्रत्यांतरणासाठी आपल्याला भरतीही करून घेऊ शकतात.

जीवनशैली व्यवस्थापन

काही सामान्य जीवनशैली बदल करून रक्तक्षय प्रभावीपणे हाताळले जाऊ शकते, उदाः

• तंबाखूचा वापर टाळणें
  तंबाखू लौह अवशोषण आणि चयापचय याला प्रभावित करू शकतो, ज्यामुळे शरीरातील लोह पातळी कमी होते आणि त्यामुळे त्याची कमतरता येते. म्हणून, तंबाखूचा वापर टाळल्याने रक्तक्षय टाळता येते.
• जेवणाबरोबर चहा टाळणें
  चहा लौह अवशोषण कमी करू शकते, म्हणून जेवणासह चहा टाळल्याने लोह शोषण्यास मदत होते.
• लौहसमृद्ध आहार घेणें
  हिरव्या पालेभाज्या, ताजे फळे, चवळी, अंडी, मासे आणि मांस यांसारखे लौहसमृद्ध आहार घेतल्याने, शरिरात पर्याप्त लौह साठा राखला जातो.