కాలేయ మార్పిడి - Liver transplant in Telugu

కాలేయ మార్పిడి అంటే ఏమిటి?

కాలేయ మార్పిడి అంటే ఒకవ్యక్తి  యొక్క కాలేయం దెబ్బతిన్నప్పుడు, మందులు లేదా వివిధ రకాల చికిత్సలు పనిచేయకపోతే, అప్పుడు కాలేయం పూర్తిగా లేదా పాక్షికంగా తొలగించబడి ఒక ఆరోగ్యకరమైన కాలేయంతో భర్తీ చేయబడుతుంది.

దీనిని ఎందుకు నిర్వహిస్తారు?

ఒక వ్యక్తికి అత్యవసర వైద్యపరమైన శ్రద్ధ అవసరమయ్యే,  కాలేయం సరిగ్గా పనిచేయకపోవడాన్ని సూచించే అనేక లక్షణాలు ఉన్నాయి. కాలేయ వైఫల్యం కారణంగా సంభవించే కొన్ని ప్రారంభ మరియు సాధారణ లక్షణాలు

• వికారం
• అతిసారం
• అలసట
• ఆకస్మిక బరువు తగ్గుదల
• ఉదరం భాగంలో స్థిరమైన నొప్పి (మరింత సమాచారం: కడుపు నొప్పి కారణాలు)
• ఉదరం మరియు కాళ్ళలో వాపు

విలక్షణమైన/ప్రత్యేకమైన లక్షణాలు:

• ప్రేగులలో రక్తస్రావం (Intestinal Bleeding) - రక్త ప్రవాహం (bloodstream) లో అమోనియా మరియు బిలిరుబిన్ల ప్రభావవంతమైన తొలగింపుకు కాలేయం బాధ్యత వహిస్తుంది. కాలేయ వైఫల్యం ఉన్నపుడు, కాలేయ రక్త నాళాల యొక్క పొరలు సన్నగా మారతాయి మరియు కాలేయం హానికర పదార్దాలను తొలగించడంలో విఫలమవుతుంది, దీని వలన ఒత్తిడి పెరుగుతుంది. సన్నని నరాలు రక్తం ప్రవాహ ఒత్తిడిని తట్టుకోలేక చీలిపోతాయి తద్వారా  ప్రేగులలోకి రక్తం ప్రవహిస్తుంది. జీర్ణశయాంతర రక్తస్రావం (gastrointestinal bleeding) చాలా తీవ్రమైన మరియు ప్రాణాంతకమైన సమస్య.
• ద్రవ నిలుపుదల (Fluid Retention) - కాలేయం యొక్క చాలా ముఖ్యమైన పని రక్తప్రవాహంలోకి కొన్ని ద్రవాలను తిరిగి పంపించుట. కాలేయం సరిగ్గా పనిచేయలేకపోవడం లేదా వైఫల్యం కారణంగా అల్బుమిన్ (albumin) మరియు ఇతర ప్రోటీన్ల ఉత్పత్తి తగ్గిపోతుంది, అందువలన బదులుగా ఆన్కోటిక్ ఒత్తిడి (oncotic pressure) దెబ్బతింటుంది మరియు రక్తప్రవాహంలో ద్రవాన్ని కోల్పోకుండా నిరోధించవచ్చు. ద్రవాలు అప్పుడు తప్పించుకుంటాయి మరియు శరీరం లోపల హైడ్రోథొరాక్స్ (ఛాతీ) లేదా పెడల్ వాసన (కాళ్ళు) దారితీసే వివిధ భాగాలలో శరీరంలోకి చేరతాయి. ఇది జీవితాన్ని బెదిరించడం కాదు, కానీ శరీరం నుండి బయటకు తీయవలసిన అవసరం ఉంది.
• కామెర్లు - ఒక కాలేయ వైఫల్య విషయంలో, కాలేయం రక్తప్రవాహంలోని కొన్ని మెటబోలిక్ ఉత్పత్తులను తొలగించలేదు. బిలిరుబిన్ (Bilirubin) అటువంటి ఒక ఉత్పత్తి, ఇది హేమోగ్లోబిన్ విచ్ఛిన్నం (broken down) అయ్యినప్పుడు ఉత్పత్తి అవుతుంది, మరియు బిలిరుబిన్ స్థాయి పెరిగినప్పుడు, శరీరం పసుపు రంగులోకి మారడం జరుగుతుంది. ఈ పరిస్థితి సాధారణంగా కామెర్లు (jaundice) గా సూచించబడుతుంది మరియు అధిక జ్వరం మరియు వికారం వంటి సమస్యలు ఏర్పడతాయి.

ఇది ఎవరికి అవసరం?

మందులతో చికిత్స చేయలేని కాలేయ విఫల్యం ఏర్పడిన అత్యంత తీవ్ర సందర్భాలలో మాత్రమే కాలేయ మార్పిడి జరుగుతుంది. కాలేయ వైఫల్యం యొక్క కొన్ని సాధారణ కారణాలు క్రింద ఇవ్వబడ్డాయి:

• సిర్రోసిస్- వివిధ వ్యాధుల కారణంగా కాలేయం క్షీణిస్తుంది/దెబ్బతింటుంది  మరియు కాలేయం సరిగ్గా పనిచేయకపోవడం మొదలవుతుంది.
• బిలియరి అట్రేషియా (Biliary Atresia) - పిల్లలలో మరియు అప్పుడే పుట్టిన పిల్లలలో ఒక సంభవించే ఒక అరుదైన పరిస్థితి దీనిలో, కాలేయం మరియు చిన్న ప్రేగుల మధ్య పిత్త వాహిక (bile duct) నిరోధించబడుతుంది లేదా అసలు ఉండదు, ఈ పరిస్థితికి తక్షణ మార్పిడి అవసరం.

ఇతర కారణాలు

• క్యాన్సర్ లేదా కాలేయంలో కణితి
• తీవ్రమైన/అధిక మద్యపాన వినియోగం
• కొన్ని వంశపారంపర్య వ్యాధులు

ఇది ఎలా జరుగుతుంది?

ఒక కాలేయ మార్పిడి ప్రక్రియకు  శస్త్రచికిత్స అవసరం.

రోగి కాలేయం  యొక్క సరిగ్గా పనిచేయని స్థితి మరియు వైఫల్య  దశ ఆధారంగా కాలేయ మార్పిడి జరుగుతుంది. ఆరోగ్యవంతమైన కాలేయాలు సాధారణంగా ఆర్గాన్ బ్యాంకు నుండి పొందవచ్చు, ఇది నమోదు చేసిన దాతల యొక్క మరణం తరువాత వారి  కాలేయాలను దాచి ఉంచుతుంది. కొన్ని సందర్భాల్లో, డబ్బు తీసుకోవడం ద్వారా గాని లేదా దయతో గాని ఆరోగ్యవంతమైన వ్యక్తులు లేదా బంధువులు రోగికి వారి కాలేయంలో కొంత భాగాన్ని దానం చేస్తారు.

ముందుగా విఫలమైన కాలేయం రోగుల/గ్రహీతల శరీరం నుండి తొలగించబడుతుంది, మరియు రక్త ప్రవాహాన్ని యంత్రాలతో స్థిరీకరించి, దాత నుండి సేకరించిన ఆరోగ్యకరమైన కాలేయాన్ని గ్రహీతలోకి పెడతారు/మార్పిడి చేస్తారు. ఈ విధానంలో విశేషమైన మరియు విస్తారమైన సంరక్షణ అవసరమవుతుంది మరియు అది 5-6 గంటల పాటు కొనసాగుతుంది. రోగి శరీరం విదేశీ/బయటి అవయవాన్ని అంగీకరించడానికి సహాయపడే కొన్ని మందులు ఇవ్వడం జరుగుతుంది.

విజయవంతమైన మార్పిడి (successful transplant) యొక్క శాతం చాలా ఎక్కువగా ఉంటుంది, కానీ రోగికి తగిన శ్రద్ధ మరియు సంరక్షణ అవసరం.

1. University of California. Liver Transplant. Department of Surgery; [Internet]
2. MedlinePlus Medical Encyclopedia: US National Library of Medicine; Liver Transplantation
3. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases [internet]: US Department of Health and Human Services; Definition & Facts of Liver Transplant
4. American Liver Foundation. Liver Transplant. [Internet]
5. Caroline C Jadlowiec, Timucin Taner. Liver transplantation: Current status and challenges. World J Gastroenterol. 2016 May 14; 22(18): 4438–4445. PMID: 27182155